Le auala matou te ola ai, saunia e Fernando Acosta

O ai e leʻi tu e vaʻai i fetu i le po? Mo soʻo se tagata soifua, i taimi uma lava faʻatulagaina e mafuaʻaga, naʻo le matauina o le fetu fetuutuunai tulaʻi mai ni fesili se lua: o le a le mea o i ai ma o le a tatou mea o fai iinei?

Lenei tusi ofoina atu se matua maeʻa finau mo le lua fesili.

Atonu e foliga manaia, ae e leai se masalosalo o lenei malaga mai le astronomical i le geological, the sociological ma le filosofia avea ma faʻamalositino i sikolasipi i le va o saienisi ma faitioga mafaufauga. O nei mea uma e fesiligia ai la tatou faʻataʻitaʻiga o se malo tuʻuina atu i le lalolagi atoa. E aunoa ma le le faʻailoa o le tusitusiga mulimuli ane fetaiaʻi ma le tufatufaina ma faʻalauiloaina faʻalauteleina o le a faia mea uma mataʻina malamalamaina.

Naʻo nai taimi ole faʻamatalaga a se tagata poto i soʻo se fanua e faʻaiʻuina i lona atinaʻeina o le itu gaosi o lenei galuega. O se paleni faʻamalieina moni i le 360 ​​itulau tumu i auiliiliga, faʻataʻitaʻiga ma talitonuga e iʻu lava i le fatuina o se musika e uiga i le auala tatou te ola ai, i la tatou pasia o se atulaulau lea tatou te tau le mapuea ai i lona le faʻafetauina faʻalauteleina.

E mafai ona fai mai na matou amata i le Big Bang o se faʻataʻatiaga faʻafanua o mea uma ma na oʻo lava i le naʻo le malamalama o le tagata faitau na faʻaumatia ia laupepa. I le taimi nei, matou fiafia i faʻamatalaga sili ona fia iloa na aumaia mai faʻavae eseese: mo se faʻataʻitaʻiga, iloa pe faʻafefea ona faʻamaonia e le saienisi o le faʻateʻaina mai Parataiso na tupu i le Aso Gafua, Novema 10, 4004 BC. E ui lava o le mea moni, na faigofie lava ia latou, o le Aso Gafua e tatau ona avea.

Ae o se mea e sili ona manaia e uiga i lenei tusi o le, i nisi auala, e sau e tuʻuina i tatou o se toniga ituaiga mafaufau lelei. Tatou te le o ese mai nai lo muamua. E ui lava i le eseesega i la tatou auala o malamalama i le lalolagi. Mai aso ua mavae, ina ua tatou talitonu o tatou o le fatu o le atulaulau, e oʻo mai i lenei aso pe a tatou o le faʻamaʻi o le paneta toeititi faʻataʻamilomilo faataamilo i se fetu. Ma e aofia ai le lagona toʻatasi ma le le atoatoa o le tatau ona foʻia le sili ona taua faʻafitauli o lo tatou malo nei, e aunoa ma se maitauina lelei sili atu nai lo tatou tuaʻa.

Faʻatasi ai ma le faʻatulagaina o femalagaiga mai le amataga o mea uma lava i mea e mafai ai mo le lumanaʻi, o le tusi finauga e tumu i mauoa faʻasaienisi faʻapitoa (aemaise lava atamai i le faʻafanua ma vaʻaiga vaega), lea e maua ai se fiafia faitau. Ae ui i lea, i le faigata o le tala, tatou te toe foʻi atu e avea ma na fanau o loʻo mafaufau loloto i le lagi fetu, aʻo tagata matutua e mafai ona tatou toe faʻafesoʻotaʻi i tatou i lenei lalolagi faʻatapulaʻa ua tatou tuua.

O le a sili atu le fefe mo aʻu e taumafai e faia se sili atu poto faʻapitoa aotelega o ia tele galuega suʻesuʻe ma le manaia tusiga e o mai faatasi ma soʻo se finauga. Ae e moni o le sili faʻalelei faʻamatalaga e mafai ona faia o lenei tusi o se tasi o sili ona maeʻa faʻasino taimi nei e malamalama ai mea tatou te faia i le lalolagi, ma le mea e mafai ona tatou faia ina ia le mafai faʻaiʻu mafua ai le lona ono sili faʻatalitali faʻaumatia , o le muamua na fuafuaina e i latou na aʻafia e le paneta Lalolagi.

Mai le nebular hypothes o loʻo tuʻufaʻatasia ai astrophysics ma e oʻo lava i filosofia e ala i tagata mafaufau pei o Kant i le toe iloiloina o le tulaga lautele o le tagata soifua. O mea uma e talafeagai le faʻalauiloaina o fuafuaga i luga o le tatou lalolagi i luga o lenei paneta, o se taunuʻuga e, i soʻo se itu, o le a faigata ona avea ma faʻailoa atu le mapuea o se malosiaga e faʻalautele agaʻi i faʻasologa tapunia.

Mai le Generalitat, mai le vanimonimo, mai le paneta e oʻo atu i le Lalolagi vaʻai pei o Pangea. Ona tatou tutu lea e liusuavai le eleele, le meaola ma e oʻo foi i le evolusione i totonu o latou ipu. O le atoa faʻavasegaina o tatou tulaga tagata.

O se nofoaga e pei o tatou le Lalolagi e le o so tatou foi. I le afe ma afe o tausaga e tele na avea ma meaola na o atu ma na mouʻese i se eseʻesega faʻailogaina foi e faʻalavelave mataʻutia ma faʻalavelave mataga.

Ae ui i lea, e le mafai ona tatou maua se mea ofoofogia pe a tatou fai atu o loʻo tatou totogia le paneta ona e aunoa ma se masalosalo o le a ola le Lalolagi ia i tatou ma o le a avea o se mataupu o le pasi atu iinei ma sili atu tiga nai lo le mamalu pe a tatou ausia le faʻatamaia e oe lava ia ua matou faʻapolokalameina (Ina ua maeʻa le Sone faʻateʻa Chernobyl, saili mo se synecdoche o se faʻataʻitaʻiga mo le toʻesea o le tagata, ola toe aliaʻe). Ma atonu o le uiga i le tausia o le paneta masani ia tatou lava le umi o le sili atu. Ma e aofia ai le toe faʻaleleia o paleni ma faʻaaloaloga a tuaʻa.

A tatou vaʻavaʻai atu i taimi ua tuanaʻi o le tatou paneta, o le le mautonu o le paleoclimate ma le tele o isi suiga e mafai ona aumaia ia i tatou ni tali mo le tala o loʻo i ai nei. Matou te mauaina ni auiliiliga mananaia e uiga i le leiloloa o le megafauna i le tusi (masalo o le iuga o le laititi i taimi uma e sili atu le avanoa e sola ese ai, o le lafi)

E ui lava i le taimi nei o saienisi ma tekonolosi o le atoatoa faʻatasiga pei bastions, e le sili atu lo tatou saogalemu nai lo le taimi na tuʻuina atu ai tagata i latou i tala faʻanuʻu poʻo lotu. Ma e le mafai foi ona fai mai o lo tatou taimi na vaʻaia ni alualu i luma sili atu faʻatusatusa i isi tagata na mafai ona mauaina le tele o faʻaaliga o le muamua tele.

Aua, mo se faʻataʻitaʻiga, o aso nei o le Malthusian dilemma o le soona faʻateleina o tagata o loʻo faʻaauau pea ona tautau pei o le pelu a Damocles, ma faʻaopopoina iai le utiuti o le vai fou ona o se taunuuga o suiga o le tau. Ae paga lea, ua uma ona tatou vaʻaia le 2ºc faitotoʻa e mafaufau ai i suiga o le tau o se taufaʻamataʻu faʻatusatusa i se muamua faʻamaʻi i ona ono afaina ai aʻafiaga. O le tausaga 2036 foliga mai mo le tele o sikola o le pito i luga, o le faigamalaga o le le toe foi mai ...

Lenei faitotoʻa e le o se mea tele, o se tapulaʻa faʻatusatusa. E tusa o le iloiloina o le averesi vevela i luma o le Industrial Revolution, ma ua uma ona tatou sili atu i le sili atu ma le 1ºc. O le tele o tuuaʻiga mo lenei siitaga e foliga mai o le taumafaina o suauʻu fualaʻau. Ma o iina na ou manaʻo ai e malamalama i le faitauga (mautinoa ia te aʻu), o loʻo iai lava le faʻamoemoe. E ui lava o le malosi lanumeamata ei ai foʻi a latou finauga ...

Pei o soʻo se faitauga moni, matou te maua foi i lenei tusi se faʻamaoniga mataʻutia e faʻatonuina ai le leai o ni faʻatafunaga. O le Anthropocene o loʻo tatou ola ai, ua manatu o se vaitau e suia ai e le tagata mea uma, suia mea uma, faʻatusa i taimi ua teʻa na faʻailogaina e ni suiga taua.

Matou te faʻatautaia le taeao o le paneta ma le feverish syndrome e mafai ona faʻamatalaina i le le mafai ona taofiofia femalagaaʻiga femalagaaʻi ma tele feteʻenaʻiga.

Laki, pe ona o le talitonu o le a mafai ona suia le lelei inertias, ma mataala e ala i tusi pei o lenei tasi, e mafai ona tatou faʻaopopo loto e sui.

Oe mafai nei faʻatau Le auala matou te ola ai: Le Tagata Tagata, lona Rupture ma le Siosiomaga ma Faʻatasi ma Ia, o se sili manaia tusi saunia e Fernando Acosta, iinei: