L-aqwa 3 kotba ta’ Mia Couto

Il-letteratura hija dejjem aktar kompromessa meta jiżbgħu oħxon. Ġara fi żminijiet ta’ gwerra fl-Ewropa, pereżempju, u xi ħaġa simili tiġri fl-Afrika llum, għadha soġġetta għal dettati esterni, għal patti stravaganti u immorali bejn dittaturi u demokraziji; għal gwerer staġnat u minsija; għal spazji naturali mhedda. L-Afrika għandha kollox għall-qawmien meħtieġ tal-kuxjenza mill-istorja tal-kittieba ddedikati għall-kawża unika tat-trażmissjoni tar-realtajiet.

Naturalment, l-Afrika li tirriżulta mill-kolonjaliżmu Ewropew għandha l-piżijiet tagħha li huma diffiċli biex tisseparaw. Bis-saħħa tagħhom xulxin jibbenefikaw taħt alleanzi inspjegabbli. Mia Couto tgħidilna fuq kollox dwar il-Możambik maqlugħ minn Portugall li stabbilixxa biss il-kolonjaliżmu fl-Oċean Indjan il-ġdid bħala waqfa u taverna għal negozji ta’ kull tip. Passat u preżenti bħal xenarju stramb...

U iva, kemm tista’ tidher stramba, il-finzjoni għandha ħafna xogħol x’tagħmel f’dan il-qasam li joqrob lejn veritajiet midfuna, skomdi u saħansitra laċeranti. Għax mill-istorja tal-ġurnata aħna kapaċi ta’ empatija akbar milli mill-kroniku jew ġurnalistiku. Ikun minħabba l-bumbardament tal-informazzjoni u l-espożizzjoni żejda tagħha għal informazzjoni li kontinwament tiġi annullata fil-futur sfrenat tagħha.

Ċertament kittieba bħal mia couto Huma meħtieġa għal approċċ għal xenarji reali ħafna mibnija minn konċepiment storiku artifiċjali. Fil-każ tiegħu, il-Możambik huwa l-paradigma, filwaqt li l-Afrika tista’ tkun l-estensjoni ta’ sinekdoke eżistenzjali, kulturali u kolonjali li diġà rrimarka għaliha. Chinua Achebe.

L-aqwa 3 rumanzi rakkomandati minn Mia Couto

L-Assenza Mapper

Diogo Santiago, intellettwali prestiġjuż tal-Możambik, jirritorna wara snin ta’ assenza f’Beira, belt twelidu, biex jirċievi ġieħ. Hemmhekk jiltaqa’ ma’ Liana Campos, mara manjetika u misterjuża li magħha jaqsam passat li għad irid jiġi żvelat.

Fil-proċess, Diogo jfakkar fil-vjaġġ li għamel ma’ missieru lejn Inhaminga, territorju okkupat mit-truppi kolonjali Portugiżi, fit-tfittxija ta’ qarib nieqes, u l-marka li l-ewwel laqgħa tiegħu mal-miżerja u l-gwerra kienet tħalli fuqu. Il-memorji se jwassluh biex jiddeskrivi l-figura ta’ missieru, poeta, mara imma mimli lealtà u kuraġġ; dik ta’ ommu, mimlijin mill-versi ta’ żewġha, u dawk ta’ karattri oħra tat-tfulija li jgħinuh idawwal l-enigmi tiegħu stess.

Mingħajr intenzjoni, Diogo se jappoġġja lil Liana fit-tfittxija tagħha biex issib il-veritajiet tal-istorja tagħha, li tibda b’mara li taqa’ fil-vojt minn fuq ta’ bini. Jakkumpanjawhom bħala karattru wieħed ieħor, il-preżenza imminenti ta’ ċiklun se tispiċċa tħawwad is-sisien tal-passat tat-tnejn.

art sleepwalking

Il-gwerra ċivili intensifikata fil-Możambik fis-snin tmenin u l-popolazzjoni ħarbet minn djarhom. L-Anzjan Tuahir u Muidinga, tifel li ġie salvat mill-ħofra fejn kellu jindifen, ifittxu kenn f’xarabank maħruqa. Fost l-effetti personali ta’ wieħed mill-passiġġieri mejta, isibu xi notebooks li jirrakkontaw ħajtu. Kif jaqrahom Muidinga, dik l-istorja u tiegħu donnhom jiżvolġu b’mod parallel u jimxu bejn ir-realtà u l-ħolma.

Triloġija tal-Możambik

Din hija, fost l-oħrajn, l-istorja tal-ambizzjoni u l-waqgħa tal-Imperatur Ngungunyane, sovran tal-Istat ta’ Gaża, fil-Możambik. Hija wkoll l-istorja ta’ Imani, mara żagħżugħa mill-grupp etniku Vachopi li twieldet f’nofs is-seklu dsatax, bint l-irmied ta’ ħutha u familja ta’ suldati Nguni.

Meta l-artijiet Vachopi ġew invaditi mill-Imperatur Ngungunyane, l-abitanti tagħha alleaw ruħhom mal-monarkija Portugiża u dan it-territorju sar il-kolonja l-ġdida ta' Goroa. U din hija wkoll l-istorja tal-eżilju tas-Surġent Germano de Melo, suldat repubblikan li se jagħmel lil Imani l-interpretu tiegħu, u li l-imħabba tiegħu se tipprovoka kunflitt diplomatiku, politiku u tribali: l-Istat ta’ Gaża jispiċċa megħlub fl-1895 mill- Portugiż, ir-re tiegħu se jiġi deportat lejn l-Azores u l-leġġenda tgħid li minnu u mill-imperu tiegħu baqa’ biss kaxxa mimlija ramel.