O le agavaʻa e faʻasalalauina o se amio lelei ina ia sili mafaufauga poʻo saienitisi, poʻo le a lava le fanua, faʻaiʻu latalata atu i ata e muamua foliga mai lava mamao ese ona o le faʻatekinolosi poʻo le toʻotoʻo. Tusitala pei o Eduard punset u Oliva taga o ni faʻataʻitaʻiga iloga e lua o ana ana faʻamaumauga tatou te maua ai le tofo lelei a le tagata faitau, lena tapunia, faʻatusa, faʻamatalaga faʻamatala.
Taimane Iareto es se tasi o na sili fesoʻotaʻiga o lena iʻu ina oʻo atu i le tele o tagata faitau ma atugalu anthropological popolega mai le sili ona taua i le sili ona faʻafaigofie. Ma o lona faʻamaneta e mau i le atoatoa talitonuga o le tasi i le isi.
E leai se mea e sili atu anthropological i lona uiga nai lo le suesueina o Evolution. E leai se mea e mafai ona aofia ai mea uma i le tulaga o suiga i suiga i le taimi muamua ma mafua ai agafesoʻotaʻi, lotu pe faapolokiki mea ofoofogia nai lo le auala i lena faifai pea gaioiga o tagata soifua o loʻo fausiaina avanoa uma mai le tele o tagata taʻitoʻatasi.
A o tagata ola fesuisuiai i lo latou nofoaga ma a o latou faia lena siʻosiʻomaga o se tulaga taʻutaʻua nofoaga mo a latou ituaiga, mea uma isi atiina ae i totonu o se nuu ua uma ona faia le paneta lalolagi lalolagi nuu faatusatusa i se vanu nofoia e le muamua. .
Atonu e foliga manaia, ae Na iloa lelei e Jared Diamond le faʻamatalaina o lenei gaioiga eseese ma faʻalauteleina ile taimi ma faʻamatalaga auiliili ma gaosia (aoga le feteʻenaʻiga). Ma o le mea moni, o se faʻapogai o le poto e lautele faʻaaogaina e tagata atamamai ma le le mautonu. Ma, afai e te manaʻo e latalata atili i se matua maeʻa tusitala o saienisi tusitusiga. Oe i le nofoaga saʻo.
Maualuga 3 tusi fautuaina e Jared Diamond
O fana, siama ma uamea
Le lalolagi mo tagata o loʻo i ai nei, i lena itu ole lalolagi ua faʻaigoaina o "Sisifo" (atonu i se aga faʻafuaseʻi faʻataʻitaʻi taga o loʻo taumafai e faʻalautele se vaega faʻafanua o le paneta i mea uma e fetuʻunaʻi i lona faʻatagata mafaufau), o se seti o uiga lauiloa ma taʻutaʻu mo le lalolagi atoa.
O a tatou mamanu o a latou ma mai ia latou tatou vaʻai ai i le lalolagi. Masalo o le mafuaʻaga lea, ina ia alu ese mai le taulaʻiga lea e alu i tua i le tele o seneturi, Jared Diamond ave tatou i tua i le faitau afe o tausaga ao le i o tatou ituaiga o olaga o se mamao mamao utopian miti, poʻo dystopian, faʻalagolago i lau vaai i ai. Ma ua tatou maua le tagata ua toʻesea mai le manatu malu sulufaʻiga o le olaga nei.
Masalo o le amata mauaina o na homo sapiens sapiens na oʻo ina faʻasolosolo agaʻi i luga i le amio saʻo o uiga e faʻalavelave.
E sili atu ina ua matou iloa pe faʻafefea ona faʻalauteleina e nisi sosaiete agaʻi i le faʻaogaina o mea muamua o faʻatoʻaga ma lafumanu aʻo isi na latou faʻaaogaina le malosiʻaga e avea ma muamua fitafita mai gaioiga e pei o le tuliga manu.
Na maitauina le evolusione e ala i le faʻamalosi poʻo le poto fou mai i le faʻatonutonuina o punaoa? O le iʻuga na maua mai e oʻo mai i lenei aso na tulaʻi mai i le paleni o le paoa i le va o le mea na ofo mai e Tina Tina ma le mea na malamalama ai le tagata i lana va fealoaʻi ma ona uso a tagata.
Faʻapepe Aisea e tumau ai isi sosaiete ae o isi e mouʻese
O tala tuai a le au Mayans poʻo le Inca na lafoa ai a latou teritori sili ona taua lea na mulimuli ane maua ai a latou fausiaina.
Le lava o mea totino poʻo le faʻamaʻimauina ona o nisi leaga faʻamaʻi? Ua naʻo se tasi faʻataʻitaʻiga o mafuaʻaga ua mafua ai le manuia o nisi malo ma le faʻaumatia o isi. O le mala uliuli poo le Spanish flu na osofai malosi i le taimi na amata ai ona fegalegaleai nuu eseese o Europa.
Ae o na vaega na manumalo i le faʻafetai i nisi ituaiga o tui faʻanatura na puipuia le faʻalavelave, o se faʻapitoa puipuiga puipuiga. O aso nei o loʻo iai pea luitau ole siosiomaga, siʻosiʻomaga ma meaola, ma atonu o tatou lava o le a faʻafaigofieina le faʻamaʻi.
O faitauga i taimi ua tuanaʻi e masani lava ona manaia e mafaufau ai i taimi nei e se ese ai. O le Jared Diamond e taʻitaʻiina i tatou mai le tasi malo i le isi, faʻatasi ai ma masalosaloga ma mea mautinoa e uiga i lona iʻuga mulimuli.
Le lalolagi seʻia o ananafi
O ananafi atonu tatou te le ese mai eseesega. O le ute o la tatou aganuu e faʻailoa mai e le unaʻiina, lagona, e ala i le faʻaaogaina lelei ma lagona. O le eseʻesega ua faʻamautuina i mea o loʻo siʻomia ai i tatou, toetoe lava o taimi uma o se siʻosiʻomaga siʻosiʻomaga nei tatou te fausiaina ai la tatou lalolagi sili faʻatauaina nai lo se isi taimi.
Mai nei nofoaga, o loo talanoa ai Jared Diamond e uiga i le tulaga o loʻo tatou i ai nei. Vaʻai ia matou lava e matua tutusa lelei ma mea sa matou i ai e mafai ona faʻasaʻolotoina i tatou mai lena faʻaauupegaina manatu o le faʻaaogaina nai lo le taua.
O suʻesuʻega a le tusitala i isi atunuʻu eseʻese o loʻo nonofo pea mamao mai le lalolagi lautele i aso nei, o loʻo avea ma mafuaʻaga o le faʻalauiloaina e amata mai le faʻaleagaga i le sosaiete lautele.
O le manaia auala e mafai ai e lenei tusitala ona faʻalatalata atu i manatu loloto e uiga i le anthropological iʻu i luga o le salalau o vaega o le lalolagi e pei o aʻoaʻoga, matua, avanoa e taua ai i taimi uma le toe maua mai o lena manatu o le taua e iu ai i le toe mauaina faʻataʻalo na latou toe faʻatumuina i tatou ile fiafia ma le tatou paleni nonofo faʻatasi ma le lalolagi ua toʻesea mai le anoanoaʻi vaega tele.
