Te midden van zoveel Scandinavische spanning ontsnappen schrijvers als Jon Kalman Stefansson aan ons. Omdat men uiteindelijk wordt opgemerkt vanaf een punt dat in tegenspraak is met de algemene trend of het risico loopt onopgemerkt te blijven omdat men zich niet aansluit bij de officiële etikettering van de dag. Dus je gaat voor het volledig ontwrichtende als Karl Ove Karl Knausgård of je sluit je aan bij het bataljon van de Jo nesbo en gezelschap dat zich tot de diepten van de politiethriller graaft.
Maar kijk waar er leven is voorbij labels. Want de IJslander Jon Kalman Stefansson is niet helemaal tegen de Noordse setting als achtergrondverhaalbron, met zijn punt tussen het exotische en het vreemde tot het vervreemdende. Stefansson maakt alleen gebruik van dat extreem noordelijke prisma om een nieuw mozaïek aan te bieden. Personages als veranderd perspectief in onze eigen wereld, maar die zich verplaatsen in kleine ruimtes die zijn blootgesteld aan de kou van het heelal.
En zeker dat is het soort literatuur dat uiteindelijk verrijkt. Omdat het complement dat een nieuwe verandering van visie veronderstelt, het gemakkelijker maakt om nieuwe hoeken, meer diepte, hoeveelheid reliëfs met hun turgiditeiten en hun afgronden te ontdekken. Dat is de reden waarom Stefansson wordt aanbevolen zonder natuurlijk een voortreffelijke toewijding aan het humanisme van korte afstanden, van emoties te vergeten. Zonder de humor en de terugkerende kleine essentiële dingen te vergeten, die uiteindelijk alleen de meest eigenzinnige schrijvers aan ons kunnen doorgeven.
Top 3 aanbevolen romans van Jon Kalman Stefansson
Zomerlicht, en dan de nacht
De kou kan de tijd bevriezen op een plaats als IJsland, dat al gevormd is door zijn aard als een eiland in de Noord-Atlantische Oceaan, op gelijke afstand van Europa en Amerika. Wat een uniek geografisch ongeluk was om het gewone met uitzonderlijkheid te vertellen voor de rest van de wereld die het als exotisch beschouwt. Koud maar exotisch, zoals alles wat er kan gebeuren in die plaats van onuitblusbare zomers van licht en winters die in duisternis zijn gedompeld.
Andere huidige IJslandse auteurs zoals Arnaldur Indriðason ze profiteren van de omstandigheid om die Scandinavische noir te verlengen als een "dichtere" literaire stroming. Maar in het geval van Jon Kalman Stefansson, zoals we eerder zeiden, lijken de verhalende essenties in nieuwe stromingen te deinen. Want er zit veel magie in het contrast tussen de kou en de afstand tot de wereld en de menselijke ijver die zich een weg baant door het ijs. En het is altijd interessant om dieper te ontdekken dat realisme een literaire presentatie heeft gemaakt, een roman met een boventoon van zekerheid die de eigenaardigheden van afgelegen oorden dichterbij brengt.
Gemaakt van korte penseelstreken, Zomerlicht, en dan de nacht portretteert op een eigenaardige en boeiende manier een kleine gemeenschap aan de IJslandse kust, ver van het tumult van de wereld, maar omringd door een natuur die hen een heel bijzonder ritme en gevoeligheid oplegt. Daar, waar het lijkt alsof de dagen zich herhalen en een hele winter zou kunnen worden samengevat in een ansichtkaart, verbinden lust, geheime verlangens, vreugde en eenzaamheid dagen en nachten, zodat het alledaagse samengaat met het buitengewone.
Met humor en tederheid voor menselijke zwakheden dompelt Stefánsson zich onder in een reeks dichotomieën die ons leven kenmerken: moderniteit versus traditie, het mystieke versus het rationele, en het lot versus het toeval.
Tussen hemel en aarde
De bedrieglijke lijn van de horizon, die ooit mannen aan een platte wereld deed denken, trekt eindelijk zijn onmogelijke kussen in plaatsen als IJsland. Uit de magnetische ontmoeting ontstaan orgasmes als uit gekleurde wolken die over de lucht worden gemorst. De wetenschap kan uitleggen wat ze wil, het was altijd beter toen alles werd verklaard door goden, wonderen of magie.
In deze eerste deel van de jongenstrilogie de grens tussen leven en dood is geverfd in diezelfde intense kleuren. Alleen hier is het niet het land dat de kus ontvangt, maar een genadeloze zee, zoals het altijd was om eenrichtingsreizen of avonturen te ondersteunen zonder een laatste logboek.
De roman speelt zich iets meer dan een eeuw geleden af, in een vissersdorp in de westelijke fjorden, tussen steile bergen en een genereuze en vraatzuchtige zee, die zowel voedsel kan geven als levens kan nemen. Volgens een eeuwenoude traditie gaan mannen vanaf zeer jonge leeftijd vissen in kleine bootjes, vaak urenlang peddelend door de donkere deining om de kabeljauwscholen te bereiken. En ze weten niet hoe ze moeten zwemmen.
Op een nacht gaan een jongen en zijn vriend Bárður aan boord van de bende van Pétur en gaan de zee op. Ze zijn amper tieners, ze delen hun liefde voor boeken en hun verlangen om de wereld te zien. Na het loslaten van de lijnen, in afwachting van de opname, vult de horizon zich met wolken en stijgt een gevaarlijke winterstorm op. De boot begint nauwelijks aan zijn terugkeer naar het land en naarmate de poolkou toeneemt, kan de grens die leven en dood scheidt afhangen van één enkel kledingstuk: een bontjas.
het verdriet van engelen
De winter loopt ten einde, maar de sneeuw bedekt nog steeds alles: de grond, de bomen, de dieren, de wegen. Vechtend tegen de ijzige noordenwind, neemt Jens, de postbode die door de geïsoleerde dorpen aan de westkust van IJsland reist, zijn toevlucht in het huis van Helga, waar verschillende mensen koffie en cognac drinken en luisteren naar Shakespeare die wordt voorgedragen door de lippen van een jonge vreemdeling die drie weken geleden in het dorp aankwam met een koffer vol boeken.
Noch de warmte van thuis, noch het goede gezelschap kunnen Jens tegenhouden terwijl hij de post blijft bezorgen in een van de meest afgelegen fjorden in de regio. Alleen deze keer zal hij worden vergezeld door de onbekende jongen, met wie hij, door stormen en sneeuwstormen, de paden zal bewandelen die langs de kliffen grenzen op een gevaarlijke reis die wordt gekenmerkt door ontmoetingen met boeren en vissers in het gebied. Tijdens de zware dag zullen de twee reizigers ook genieten van momenten van grote schoonheid, stoïcisme en tederheid, en hun uiteenzettingen over liefde, leven en dood zullen langzaam het ijs smelten dat hen scheidt van zichzelf en van de rest van de mensen.
Het verdriet van de engelen is een boek van zo'n unieke en omhullende schoonheid als de fulgid landschappen die de hoofdrolspelers doorkruisen tussen nachten bevolkt door het gefluister van een onzichtbare en ondoorgrondelijke omgeving. In die onherbergzame omgeving, waar de grens tussen leven en dood zo fragiel is, telt alleen wat ons echt met deze wereld verbindt.
