Carinan ji bo ku hûn di bin sîwana etnosentrîkî ya xeyalek hevbeş de nêzî çandên din bibin, celebek navbeynkar hewce dike. simon leys (nasnavê nivîskarê Belçîkî Pierre Ryckmans) me nêzî gerdûna çînî kir edebiyateke ku ji ya siyasî derbasî ya hunerî dibe, di cûrbecûr de wekî ya motîvasyonên xweya nivîskarek bi pirrjimar.
Ji ber ku ji xeynî vegotina xwe ya ku bi statûya xwe ya wekî gunehnasek navdar ve girêdayî ye, Leys di navbera romantîk û realîst de edebiyatek pir xwerû çêdike, karakterên gerdûnî digire da ku uchronies derxe holê, di navbera rastiyan û çîrokan de xaçepirsê dike, senaryoyek pêşniyara ku îro hîn jî tê kêf kirin wekî xebatek xwendinê ya cihêreng.
Ne ku hemî karên Leys li Spanî têne wergerandin û bê guman em ê gelek pirtûkên din ên mezin ji dest bidin. Lê di ya ku gihîştiye zimanê me de mînakek me ya mezin heye ji wê behremendiya nivîskarê gişt ku dikare di heman xebatê de bermayiya gotarê û dînamîzma nexşeyek romanê ragihîne. Bê guman nivîskarek ku bi tevahî jê kêf bike.
3 Pirtûkên Pêşniyarkirî yên Simon Leys
Kincê nû yê serok Mao
Çîrokeke hêzê, metafora bi hêz a cil û berga nû ya împarator, bi qasî ku ew di dawiyê de li ber çavê zarokek "sade" nayê dîtin, di vê analîza kesayetiya Mao Tse Tung de bi tevahî cih digire.
Simon Leys bûyerên ku li Chinaînê diqewimin, di bin Mao de vegot, kiryarên sûcdar ên rejîmê û aliyên totalîter ên ku komunîzma Chineseînî pejirandî destnîşan kir.
Sal bi sal, Leys manevrayên Maoîzmê yên bi navê Revolutionoreşa Çandî, nakokiya wê û xapandina îdeolojîk a ku Çîn xistiye nava xirecirek totalîter, vedibêje. Bertekên li ser weşandina pirtûkê li Fransayê zexm bûn, wekî Leysek wekî ajanê CIA -yê an reaksiyoner êrîş kir.
Mirina Napolyon
Dibe ku ev ne şûjinek e ku alternatîfên Dîrokê tê de têne pêşniyar kirin. Dibe ku ew bi tenê xalek destpêkek mekanîzmayî be ku di dawiyê de li ser aliyên berbiçavtir ên rewşa mirovî çareser bike. Ji ber ku erê, di helwêsta narsîsîst a Napolyon de û ya ku tê zanîn de, pir ji wê cewherê mirovî yê xwerû û xwe-mîtolojkirî heye...
Ji bo vê mîsyonê, Leys bê guman reva Napoleon ji girava Elba di 1815 de vedibêje. Û bi wê rênîşandanê, hewildana yekem, ger serketî be, her tişt pêbawertir dibe...
Nûçe mîna şewatê li Ewrûpayê belav dibe û dîsa jî Napolyon sax e. Piştî reva jêhatî ji Santa Elena, yê ku miriye ji xapînerê bextreş ê ku wî di zindanê de cîh girtiye kesek din nine.
Di vê navberê de, Napoleon hewil dide ku bi keştiyê vegere Fransayê da ku textê xwe wekî Eugène Lenormand diyar bike, her çend ekîban jê re digotin Napoleon ku tinazên xwe bi wî bike. Di vê anonîmiya nerehet lê mecbûrî de, rewş dê wî bi xeletiyên bêdawî, têgihiştin û paşkeftinan re rûbirû bike, ku dê wî ber bi kûrtir ve di nav enigma mîta xwe de bihewîne. Lê gelo ew ê tu carî nasnameya xwe bi dest bixe? Ew kî ye, naha ku împarator miriye?
Keştiyên Batavyayê
Pirtûka ku dikare bibe û nebû. Pir bêhişmendiya nivîskarek ciwan a bi navê Mike Dash ku di xebatek berfireh de di derbarê rastiyên xedar ên vê keştiyê de pêşiya wî bû.
Lê Leys, piştî xemgîniyê, di dawiyê de cesaret kir ku versiyona xwe ya bûyeran bide. Û bi zanîna xebata wî, her kes dikaribû bifikire ku tiştek ku berê di edebiyatê de li ser bûyeran hatî dîtin dê zêde bibe an dubare bibe. Odîseya saxbûnê dîsa hate pêşniyar kirin, vê carê bi guhertoyek piçûktir.
Nighteva 3-4ê Hezîrana 1629-an, Batavia, serbilindiya Pargîdaniya Hindistana Rojhilatî ya Hollandî, piştî ku bi arşîpelagek koralî re li hev ket, ji dûr ve kurtek ji axa Avusturalya hate keştî kirin. Keştiya keştiyê xedar bû. Dema ku Pelsaert, nûnerê xwediyê keştiyê, û kaptan hewl didan ku bi keştiyekê bigihîjin Java ji bo ku li alîkariyê bigerin, ji du sed kesî zêdetir zindî dîtin ku çawa Cornelisz, dermanxaneyek berê yê ku ji hêla dadperweriyê ve hatî çewisandin, wan avêt nav kaniyek teror û şîdetê.
