Os 3 mellores libros de Ramón María del Valle-Inclán

Houbo un tempo en España no que a bohemia era basicamente literatura e a literatura era a mellor forma de bohemia. Porque naqueles tempos un bohemio era basicamente aquel que non encaixaba coa realidade, acabando describindo na literatura ese universo particular daqueles aos que lles gustaba expresar explícitamente o desencanto e a entrega a esa estraña combinación entre hedonismo e nihilismo.

E aí é onde Ramón María del Valle-Inclan aparece como unha figura emblemática coa súa obra "Luces de Bohemia", referencia para a xeración do 98 e para o período histórico vivido no espertar ao século XX.

Pero, a pesar de ser Luces de Bohemia, unha representación precisa daquela vida bohemia que Valle-Inclan coñeceu, a pesar de trasladar ao escenario a imaxinación e a ideoloxía de todos aqueles creadores movidos entre a confusión e a esperanza. Valle-Inclán foi tan profusamente creativo que conseguiu liberarse da escravitude dunha única obra mestra. Dito para escribir, este autor cubriu novelas, poesía, ensaios, historias e incluso xornalismo, logrando cubrilo todo e converterse en esenciais na sociedade cultural do momento.

Tertuliano de recoñecido prestixio e un menos afortunado duelista florino, puido combinar ambas actividades, perdendo o brazo tras unha disputa nunha acalorada reunión con Manuel Bueno Bengoechea.

Na literatura de Valle-Inclán respírase a mesma decadencia dunha España desmembrada alén mar e ameazada de ruína internamente. Lonxe de albergar esperanzas, a súa obra escurece a medida que este vello profesor engade ao seu pesimismo as sensacións da vellez. Foi entón cando naceu Luces de Bohemia e o seu célebre grotesco no que se deforma a realidade dos seus tempos vividos, unha metáfora sinistra que en termos sociais e políticos se perpetuou ata hoxe, na miña opinión.

Os 3 mellores libros de Valle-Inclán

Luces bohemias

A lectura de teatro tamén ten o seu punto. Vexa as escenas cambiantes baixo a incomparable escenografía da imaxinación lectora, sempre moi por riba do mellor teatro de Broadway.

No caso desta obra, a materia tamén adquire outro nivel superior. Baixo o prisma de Max Estrella entramos nos días das tertulias entre ideolóxicos e existencialistas, das noites de afastamento dun Madrid decadente.

Entre os diálogos brillantes, enfurecidos e críticos descubrimos ese marabilloso soliloquio macbetiano que describe o grotesco, ese discurso que describe, desde o desencanto, a perda de valores e o sentimento de derrota patriótica na medida en que afecta á esfera social.

Unha obra mestra chea de símbolos como a propia cegueira de Max Estrella ou os famosos espellos distorsionadores nos que todos acabamos mirándonos á hora de facer fronte á amargura das circunstancias.

Bandeiras do Tirano

No que respecta estritamente á novela, esta obra é a que máis valora o autor galego. Grazas ás súas viaxes a América, Valle-Inclán recolleu impresións sociais para contrastar co que había en España.

E foi así como creou un novo país imaxinario que chamou Santa Fe de Tierra Firme e que serviu para transmutar a imaxe dos ditadores de aquí e de acolá, co mesmo resultado final para o pobo, alá onde estea.

O xeneral Santos Banderas, un auténtico tolo ao mando do país, dirixe con man pesada os deseños do país. En contraste con el, só unha morea de idealistas son capaces de criticar o escenario social proposto.

En realidade, a historia ábrese ás semellanzas entre ambos os dous lados do Atlántico, unidos. Ademais da lingua, polas mesmas tradicións dun poder comprometido coa anulación do pobo, onde só se atopan seres condenados á inferioridade moral e á incapacidade de gobernar os seus destinos.

Lobo romance

Na coñecida triloxía "Comedias bárbaras", esta peza convértese na creación de coroa do autor. O terratenente galego Juan Montenegro contempla os seus últimos días coa persistencia de quen afronta a morte cunha vaga esperanza de saír vencedor. A procesión inicial de ánimas xa se pode ver como esa comitiva singular na que todos acabamos desfilando.

A teimosía de Juan Montenegro, entregado paradoxalmente aos brazos da tolemia e da desesperación despois de perdelo todo, representa unha imaxe de coraxe fronte ao fatal. Os presaxios da morte realízanse de xeito brillante no abafador escenario natural de Galicia.

E aínda así, o personaxe tamén ten unha parte de asumir os seus pecados antes do final, como un bo contraditorio capaz de albergar todo o que é a condición humana. A soberbia que o acompañou dende o seu nacemento vaise amortiguando mentres aprende a discernir esas mensaxes do vento, da choiva e dos raios.

Como resumo, pódese dicir que o conxunto é un ensaio narrativo sobre a vida e a morte e o descubrimento da cadea que une uns cos outros.