Traio a este espazo un dos escritores máis atípicos da narrativa española: Xoán Benet. Un autor capaz de compatibilizar o seu traballo de enxeñeiro de camiños con esta sorte de vocación literaria que desenvolveu maxistralmente no fondo e sobre todo nas formas, como só un xenio pode facer.
Autores actuais de prestixio como Javier Marías recoñecer en Juan Benet un dos referentes literarios máis claros da literatura española de mediados do século XX. Un escritor sofisticado, centrado nun formalismo brillante para darlle maior significado ao fondo da trama.
O máis curioso de todo é que, a pesares dunha pluriactividade tan dispar, a súa manifesta entrega ao formalismo e ao tropo exquisito debeu significar sempre unha maior esixencia e pulcritude á hora de sentarse a escribir. Pero ao fin e ao cabo, do que se trata é de ser coherentes e convencerse dun traballo ben feito.No caso de Juan Benet, se fose unha presa hidráulica ou unha novela...
No ensaio tamén prodigaba en libros sobre o estudo da propia novela ou sobre a política española. No que atinxe estritamente á novela, a lectura de Juan Benet segue sendo aínda hoxe un reto intelectual no que a linguaxe transcende as circunstancias políticas e sociais do seu tempo.
Abstraíndose por completo das tendencias realistas anteriores a el, Juan Benet recupera o esplendor da linguaxe para que transmita ideas, emocións e sensacións. Os seus libros son composicións máxicas de palabras que acompañan e tamén adornan calquera enfoque no que o estrito e xeralmente humano se converte en fondo e escena, linguaxe e metáfora.
Top 3 novelas recomendadas de Juan Benet
Regresarás á rexión
Dalgunha maneira Juan Benet era un escritor marcadamente libre. Gañaba o pan con outra cousa e escribir era un pracer, unha intención comunicativa, un desexo de buscar un novo paradigma máis aló do realismo que enchía as librarías. Só así podería nacer a primeira novela deste autor.
Na trama atopamos a Daniel Sebastián, un médico que tenta sen éxito recuperar a un rapaz desquiciado, ou polo menos suavizar os seus arrebatos de loucura. E mentres tanto unha muller que leva ao doutor a unha conversa profunda e labiríntica ao tempo que se enche dun lirismo brillante dun Dante imposible que se colara na historia.
O máis fascinante de todo é que o tema recorrente, o soporte básico da obra é a guerra, as ideas que os dous personaxes ofrecen sobre o conflito armado que asolaba a Comarca daquela.
Unha proposta narrativa moi brillante, con algunha exhibición cartográfica superflua que traiciona ao autor enxeñeiro pero que mapea á súa vez a alma do doutor, da muller de voz profunda e engaiolante e a alma atormentada do mozo irrecuperable para a realidade, como estraña metáfora do que queda despois dunha guerra.
Lanzas oxidadas
De novo Rexión volve ser o espazo da novela. E cada vez se adiviña máis a intención de abarcar todo nese nome xenérico. Por que "Rexión"? Máis aló das derivas específicas da trama, a idea engloba a xeneralidade.
Dende a clara referencia á Guerra Civil ata a consideración do conflito en calquera parte do mundo, onde, en definitiva, se descobre o sufrimento dunha mesma alma humana.
Unha obra extensa (orixinariamente composta por tres volumes), onde Juan Benet nos achega a personaxes de ficción que viven unha escena bélica perfectamente recoñecible e que aínda así acaban englobando aspectos existencialistas como o azar, a predestinación, conceptos que no escenario extremo dunha guerra parecen sometido aos caprichos dunha morte que anda a gusto entre a loucura xeral.
O aire dun crime
Rexión, a escena eterna, quizais un reflexo do glorioso Macondo. Probablemente a novela máis dinámica dun autor que indagou no próspero xénero noir encarnado en España por Vázquez Montalban, entre outros. E a verdade é que a mestura foi unha fusión magnífica.
A Rexión, habitualmente melancólica, vese sacudida pola aparición dun cadáver sobre o que se desenvolverá unha trama na que os habitantes da Comarca demostran que o seu silencio é só unha asunción fatalista do destino, unha concesión á escuridade do seu espírito invadido pola derrota e as dolorosas lembranzas do pasado.
O que pode ocorrer na Rexión sobre o desgraciado cadáver, máis a aparición de dous soldados desertores espertan inquietude e violencia nun pequeno cosmos ansioso de baleiro, escuridade e recordo.
Ás veces pensamos nos habitantes da Comarca como seres retraídos, incapacitados, ata que a sensación alienante pode entenderse como facilmente extrapolable á época de Juan Benet e mesmo á nosa propia época.
