Os dun bando e os doutro, os mártires nacionais ou os mártires vermellos. Ás veces parece que a cuestión é discernir quen matou de forma máis ou máis viciosa. A xustiza non é cuestión de cuantificar senón de retribuír, e aínda hoxe estamos niso.
Pero na refriega de ideais que tentan buscar esa vitoria moral a posteriori, baseada nunha especie de beatificación dun ou doutro bando, aparece a memoria de personaxes excepcionais, que actuaron só porque, pensando na vida dos seus compañeiros por riba de todo. Calquera outro acondicionador.
Melchor Rodríguez foi un anarquista convencido de destacado protagonismo durante a Guerra Civil Española, un protagonismo sepultado por grandes batallas, por vitorias, derrotas ou partidos bélicos. Melchor Rodríguez tiña un gran poder ao mando dos cárceres oficiais que recollían rebeldes do bando nacional, e utilizou o seu poder para impoñer a cordura entre toda esa loucura que desata as almas uns e outros cando falan as armas.
Pero sobre todo, Melchor era un tipo con principios e moral, cunha profunda convicción de que o ben e o mal teñen un límite moito máis claro que o axuste mutable da razón, dos ideais e por que non, das emocións. Salvar a multitude de presos nacionais, libralos deses nefastos paseos ao solpor, libralos de todo tipo de humillacións, acollelos e darlles acubillo... accións que poñan en risco a súa posición, claro, pero tamén a súa vida e que das súas familias.
O ben supremo é unha especie de respecto a un só mandamento: non matarás, non violarás, non abusarás, non maltratarás. A total asunción da invocabilidade da persoa en calquera aspecto, cun matiz relixioso ou só ético, vai con cada persoa. Non sempre é doado atopar alguén que teña interiorizado esta máxima, e menos aínda durante unha guerra.
Neste libro, o retrato de Melchor Rodríguez, co seu alias de Ángel Rojo, convértese nunha ficción literaria que parecería impensable, incrible sen o seu apoio real e documental. Seríanos difícil crer que puidera existir alguén así, recorreríamos á nosa incredulidade, cinismo e autosuficiencia que hoxe nos domina e proporiamos a existencia imposible de tal suxeito. Pero esta ficción é unha realidade sostida no pasado recente.
Se os vermellos puidesen ser beatificados, San Melchor Rodríguez podería ter demostrado máis de dous ou tres milagres. A súa propia vida foi un milagre.
Podes mercar o libro Salvareiche a vida, a novela de Joaquín Leguina e Rubén Buren, aquí: