Cada un sospeita da súa apocalipse ou do seu xuízo final. Os máis pretenciosos, como Malthus, predixo algún final próximo desde o punto de vista sociolóxico. O fin da historia, nesta escritora albanesa chamada Lea Ypi, é máis ben unha perspectiva moito máis persoal. Porque o final chegará cando chegue. O caso é que individualmente non deixa de vir por un ou por outro.
As circunstancias históricas compoñen intrahistorias aquí, alí e en todas partes. E sempre é bo descubrir ese tipo de universos paralelos desde os interiores máis profundos. Porque vivir no lugar máis inoportuno no peor momento dá lugar a sensacións de alivio para quen o conta e de estrañamento para quen escoita ou le. Na síntese está a graza de todo iso do final que algúns consideran máis próximo que os demais...
Cando era nena, de apenas once anos, Lea Ypi foi testemuña da fin do mundo. Polo menos dende a fin do mundo. En 1990 derrubouse o réxime comunista de Albania, o último bastión do estalinismo en Europa.
Ela, adoutrinada na escola, non entendía por que se derruban as estatuas de Stalin e Hoxha, pero cos monumentos tamén caeron os segredos e os silencios: desveláronse os mecanismos de control da poboación, os asasinatos da policía secreta...
O cambio no sistema político deu paso á democracia, pero non todo foi de cor rosa. A transición cara ao liberalismo supuxo a reestruturación da economía, a perda masiva de postos de traballo, a vaga migratoria a Italia, a corrupción e a quebra do país.
No ámbito familiar, aquel período trouxo para Lea sorpresas sen precedentes: descubriu cales eran as "universidades" nas que supostamente "estudaran" os seus pais e por que falaban en código ou en murmurio; soubo que un antepasado formara parte dun goberno precomunista e que os bens da familia foran expropiados.
Mestura de memorias, ensaio histórico e reflexión sociopolítica, coa incorporación dunha prosa de soberbia factura literaria e pinceladas dun humor tendente ao absurdo -como non podía ser doutro xeito, dado o lugar e o tempo que se retrata-, Libre es de unha lucidez abraiante: reflicte, por experiencia persoal, un momento convulso de transformación política que non conduciu necesariamente á xustiza e á liberdade.
Xa podes mercar aquí o libro “Libre: O reto de crecer ao final da historia”, de Lea Ypi:
