É curioso como algúns libros de ficción, que non se poden limitar a un xénero específico, acaban sendo etiquetados como obras literarias sinxelas. O favor flaco faise ao negro ou ao ficción histórica se non se poden considerar novelas literarias. Pero tamén é certo que cando se miran libros de autores como Elvira navarro ou para moitos outros autores cronistas do seu tempo desde o punto de vista intrahistórico, deixalos para autores contemporáneos é demasiado escaso.
Porque autores como Elvira crean literatura, bordan tramas, esbozan escenas, expoñen aos seus personaxes nas táboas da existencia. Todos desprendendo ese coidado da forma sen esquecer nunca os antecedentes. Ese balance é a literatura, de aí a etiquetaxe que pode aparecer en determinadas clasificacións.
En el fondo, ni tan mal. Sin la vitola de turno uno acaba convencido de que lee vida, sin más. No hay, por ejemplo, un caso que resolver con el giro de turno; se trata de situaciones cercanas donde los giros ya se encarga de generarlos, las propias inercias de este mundo en órbita. Un lugar en constante cambio y movimiento al que todos nos sumimos sin apenas apreciarlo, aferrándonos a un suelo que nos mantenga quietos desde la apariencia de nuestra insignificancia.
3 libros recomendados de Elvira Navarro
A illa dos coellos
Este libro resume un conxunto de historias centradas esencialmente no presente pero atemporal na súa presentación do estrañamento, dese efecto brillante das grandes plumas capaces de desposuír a nosa realidade para poder observala dun xeito impudente, cruel e verdadeiro.
Porque a realidade estrutúrase segundo un imaxinario que sempre apunta ao subxectivo. E aí é onde as metáforas, alegorías ou fábulas dos grandes escritores acaban creando un lugar común, unha especie de limbo ao que toda imaxinación pode acceder para rescatar impresións inquietantes, en definitiva lúcidas unha vez que o símbolo estoupa na nosa conciencia. Para deixarnos sen palabras.
O título do libro: A illa dos coellos, provén dunha das historias entre a fábula e o simbolismo con diferentes lecturas entre o absurdo do noso comportamento e a nosa propensión a atopar problemas para grandes solucións. Pero calquera das outras historias resoltas embriaga con ese aroma de fatalismo doce dun conto fantástico narrado sempre baixo a cadencia dunha decadencia exquisitamente musical, como tocaron algúns músicos do Titanic que quizais foron os primeiros en abandonar o barco ...
La perdición es una profecía que encaja perfectamente en un ambiente que se torna de repente tan fantasioso como inquietante. Personajes sometidos a cambios de plano inesperados, dimensiones desconocidas para sentimientos muy comunes. Almas que huyen de entre los huesos ante la tétrica visión de un mundo precipitado al abismo. Un collage narrativo donde el sinsentido es el más sorprendente pegamento. Un encolado narrativo que acaba por componer un lienzo que, visto desde lejos, ofrece una lúcida perspectiva de la más honda humanidad.
O traballador
Pensándoo frío, a normalidade é unha entelequia e todo o excéntrico pode ser unha tendencia patolóxica que as circunstancias acabarán estigmatizando. Sobre como levar as estridencias persoais ao límite do patolóxico ...
Esta novela, que confirma a Elvira Navarro como una de las voces más singulares de su generación, es quizá una de las pocas de la literatura española reciente que indaga en la patología mental, sin desligarla del contexto social en el que se produce.
Elisa edita libros para un gran grupo editorial que atrasa os pagos durante meses. A precariedade económica obrígaa a compartir piso cunha muller estraña sen pasado. Un sufocante silencio sobre o que atinxe á obra e á vida deste inquilino inusual leva a Elisa a obsesionarse por saber quen é. Ás súas preguntas responde unha serie de ficcións coas que o seu compañeiro de piso sabota calquera posibilidade de que alguén a coñeza, ou polo menos iso é o que cre Elisa, que non concibe que a tolemia sexa un lugar desde onde poida construírse voluntariamente.
Nestas páxinas a enfermidade acaba aparecendo como un sinal de normalidade. Despois de lelo, xorde a inevitable pregunta se nun escenario como o actual, onde os proxectos comúns parecen desaparecer, é posible vivir fóra do patolóxico e contar algo que non é patoloxía.
A cidade no inverno
Clara, a personaxe principal, dá os seus primeiros pasos na vida. No clásico imaxinario narrativo, o acontecemento vital ten o seu comezo, o seu medio e o seu final. Este libro cuestiona e rompe esa secuencia porque a nena ou adolescente traza, atopa e resolve, como pode, nós, trampas e resultados. Non me atrevería a dicir que estamos ante unha historia de aprendizaxe. É outra cousa: o brutal choque contra unha vida que parece ter présa por facerse presente.
Un escrito case sobrio ou severo, aparentemente renunciado a explicar unha dor seca, austera e secular, libre de alboroto retórico. Catro momentos narrativos que aínda sen aparente concesión nos fixeron lembrar dúas das mellores historias de terror da literatura española de todos os tempos: A miña irmá elba, de Cristina Fernández Cubas, e Sempre hai un can á espreita, de Ignacio Martínez de Pisón (por cierto, si todavía no los han leído, no dejen de hacerlo). Estremece pensar que lo que nos cuenta este libro está pasando ahí, a nuestro lado, al otro lado de esa calle por la que paseamos tranquilamente.
